देहरादुन। आचार्य प्रशान्त, प्रशान्त अद्वैत फाउन्डेशनका संस्थापक र पूर्व निजामती सेवा अधिकारीले IIT विद्यार्थीहरूसँग मानसिक स्वास्थ्यमा अन्तरक्रिया गरे। र मन र अध्यात्मबीच धेरै गहिरो सम्बन्ध रहेको बताउनुभयो, अध्यात्मले मनलाई नियन्त्रण गर्न सक्छ, यसले आन्तरिक शान्तिलाई बलियो बनाउँछ र ठूलो शक्तिसँग सम्बन्धको अनुभूति प्रदान गर्दछ।
आइआइटीको डोगरा हलमा पूर्व छात्र संघको आयोजनामा आइतबार आयोजित मानसिक स्वास्थ्यसम्बन्धी कार्यशालाको प्रशान्त अद्वैत फाउन्डेसनका संस्थापक आचार्य प्रशान्तले दीप प्रज्वलन गरी उद्घाटन गरेका थिए । मनको सम्पूर्ण वातावरण द्रुत गतिमा बदलिन्छ, हामीले के परिवर्तन गर्दैनौं र सबै कुरा बदलेर पनि शान्ति कसरी प्राप्त गर्ने उनले बताए । मानिसले घर बदल्छन्, जागिर बदल्छन् र यी सबै परिवर्तनपछि पनि मनलाई शान्ति मिल्दैन। मनलाई केही चाहिन्छ, त्यसविना त्यो रोकिँदैन भन्नुभयो । त्यो बिना उ यता उता दौडिरहनेछ, अन्तत: जता दौडियो, त्यो पायो भने यसपछि अरू केही चाहिँदैन भन्ने सोचेर दौडन्छौ। यदि तपाईलाई थाहा छ कि तपाई जस तर्फ दौडिरहनुभएको छ त्यो व्यक्तिलाई भेट्टाएपछि पनि तपाईलाई अझै धेरै चाहिन्छ, के तपाई त्यतातिर दौडिनुहुन्छ?
आचार्य प्रशान्तले हामी के हौं, किन बाँचिरहेका छौं, हाम्रो उद्देश्य के हो थाहा नहुने व्यस्त जीवनमा मानिस एक्लो बन्दै गएको भन्दै मानसिक तनावको अवस्था सिर्जना भएको बताए । युवायुवतीले भने, ‘सबैभन्दा पहिले हामीले आफूलाई चिन्नुपर्छ, त्यसका लागि अध्यात्मले मात्र मद्दत गर्छ, अध्यात्मले हाम्रो दैनिक जीवनमा आउने तनावलाई हटाउन सक्छ । अध्यात्मले मन र शरीर दुवैलाई फाइदा पुग्ने अनुसन्धानले प्रमाणित गरेको उनले बताए । आध्यात्मिक अभ्यासहरूले उनीहरूलाई नकारात्मक भावनाहरू कम गर्न, अर्थ खोज्न र अरूसँगको सम्बन्धलाई गहिरो बनाउन मद्दत गर्दछ जस्तै आत्म-सम्मान, आत्मविश्वास, आत्म-नियन्त्रणको कमी, र दैनिक कार्यहरू र चुनौतीहरूको डर। यो पनि मानसिक स्वास्थ्य बलियो राख्ने एक सीधा तरिका हुन सक्छ।
धर्मनिरपेक्ष समुदायमा प्रचलित धारणा भएकाले कुनै पनि धर्म न मान्ने व्यक्तिले पनि अध्यात्मबाट लाभ लिन सक्ने उनले बताए हरेक मानिसले अध्यात्मिक साधन प्रयोग गर्न सिकेको नभएको भन्दै आचार्य प्रशान्तले युवालाई सही मार्गदर्शन दिनुपर्ने बताए , हामीलाई सही जीवन कसरी जिउने भन्ने पनि थाहा छैन, करियर बनाउन कुनै पनि काम छनोट गर्न सकिँदैन, सही काम रोज्नुपर्छ, सही काम आत्म-ज्ञानद्वारा छनोट गर्नुपर्छ।
पृथ्वीको तापक्रम बढ्दै गएको छ, चिन्ताको विषय हो तर हामी मनोरञ्जनमा यति मग्न छौं कि बुझ्दैनौं, अब धेरै समय छैन, दुई वर्ष मात्र बाँकी छ, नउठौं भने । अझै पनि धेरै ढिलो हुनेछ र त्यसपछि ठूलो विनाश निश्चित छ। तर हामी आफ्नो बारेमा चिन्ता गर्दैनौं, के तपाईंलाई थाहा छ यसमा के विश्वास सम्मिलित छ? ‘हामी सहि छौं, हामीले आफ्नो चिन्ता लिनु पर्दैन!’ यदि हामी आफैंलाई चिन्ता गर्न चाहन्छौं भने, सबैभन्दा पहिले हामी खतरामा छौं भनेर स्वीकार गर्नुपर्छ, र हामी गलत छौं? त्यसैले हामी आफ्नो बारेमा चिन्ता गर्न चाहँदैनौं।
उनले भने, ‘मानवता जसरी बाँचिरहेको छ र हामीले पूर्णतया अहंकारमा आधारित जीवनको संरचना बनाएका छौं, त्यसले हामीलाई बाहिरबाट मार्नेछ । र यदि संयोगले बाहिरबाट मारिएन भने हाम्रो विनाश भित्रबाट निश्चित छ, यो संसारमा मनोरोगीहरूको अनुपात आज जति छ, त्यो कहिल्यै थिएन। आजको औसत तनावको स्तर दोस्रो विश्वयुद्धको समयमा पनि त्यति उच्च थिएन, न त सैनिकहरूमा पाइन्छ जति आजका सर्वसाधारणमा छ। अनुसन्धान पत्र हेर्नुहोस्। आज जत्तिकै डिप्रेसनका केसहरू कहिले थिए? हामी द्रुत गतिमा यस्तो संसार तर्फ गइरहेका छौं जसमा हरेक मानिस पागल हुनेछन्; ऊ बाहिरबाट स्वस्थ र भित्रबाट मनोवैज्ञानिक (पागल) हुनेछ। अब के गर्ने हो अब।
कार्यक्रममा पूर्व छात्र संघका सचिव पंकज कपाडियाले आचार्य प्रशान्तलाई स्मृति चिन्ह प्रदान गरी सम्मान गरेका थिए । सत्र पछि, आचार्य प्रशान्तले IIT दिल्लीका विद्यार्थीहरूलाई आफूद्वारा डिजाइन गरिएको समग्र व्यक्तिगत विकास कार्यक्रम उपहार दिए ताकि उनीहरूले आफ्नो भित्री आत्मलाई आध्यात्मिक रूपमा विकास गर्न सकून्।